Κίνα: Η οικονομική υπερδύναμη του 21ου αιώνα

Κίνα: Η οικονομική υπερδύναμη του 21ου αιώνα

«Αφήστε την Κίνα να κοιμάται. Γιατί όταν ξυπνήσει, θα σειστεί ο κόσμος», είχε πει προφητικά ο Ναπολέων Βοναπάρτης το 1816. Το πλήρωμα του χρόνου έχει έρθει. Με μια μεγαλειώδη παρέλασε- ειδικά ενορχηστρωμένη για να δείξει την στρατιωτική και οικονομική ισχύ της χώρας- η Κίνα γιόρτασε χθες τα 60 χρόνια κομμουνιστικής διακυβέρνησης. Ο πρόεδρος της χώρας Χου Ζιντάο από μια ανοιχτή λιμουζίνα στην οποία βρισκόταν, φώναζε στους παρελαύνοντες: «Σύντροφοι εργαστήκατε σκληρά!». Και πράγματι, οι Κινέζοι εργάστηκαν πολύ σκληρά τα τελευταία 30 χρόνια για να επιτύχουν την οικονομική αυτή πρόοδο που τους έχει φέρει στην θέση της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο, μετά τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, με ΑΕΠ που ξεπερνά τα 4,4 τρις. δολάρια. Από τη θέση μιας υπανάπτυκτης αγροτικής οικονομίας, αντικείμενο εκμετάλλευσης των βιομηχανικών χωρών της περιοχής, στην ανερχόμενη οικονομική υπερδύναμη του 21ου αιώνα.


Η οικονομική ισχύς της Κίνας- την οποία απέκτησε όταν ελήφθη η πολιτική απόφαση να ενταχθεί στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, αφήνοντας τον κομμουνιστικό επαναστατικό απομονωτισμό και προχωρώντας σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις μεγάλης κλίμακας- είναι σήμερα αναμφισβήτητη. Από το 1978 που ξεκίνησαν οι ουσιαστικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις στο πρότυπο της ελεύθερης αγοράς, η οικονομία της χώρας αναπτύχθηκε ραγδαία.

Οι μεταρρυθμίσεις που άλλαξαν τη χώρα

Τη δεκαετία του 1990 η ανάπτυξη της οικονομίας έλαβε νέα ώθηση. Η 14η Σύνοδος του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος στα τέλη του 1992 στήριξε τις νέες μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Deng Xiaoping και διακήρυξε πως ο κύριος στόχος της Λαϊκής Δημοκρατίας για τη δεκαετία ήταν η δημιουργία μιας «σοσιαλιστικής οικονομίας της αγοράς». Και πράγματι, ήδη από το 1993 η αύξηση της παραγωγής και των τιμών πώλησης επιταχύνθηκαν, οι επενδύσεις εκτός του κρατικού προϋπολογισμού σημείωσαν άνοδο, ενώ η οικονομική ανάπτυξη διευκολύνθηκε περαιτέρω όταν δημιουργήθηκαν περισσότερες από 2.000 Ειδικές Οικονομικές Ζώνες (Special Economic Zones, SEZ) και χάρη στο εισόδημα που άρχισε να εξασφαλίζεται από ξένες και εγχώριες επενδύσεις στις
ζώνες αυτές.

Στη συνέχεια το Πεκίνο ενέκρινε μακροχρόνιες μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν ταυτόχρονα να προωθήσουν τους θεσμούς της οικονομίας της αγοράς αλλά και να εξασφαλίσουν τον κρατικό έλεγχο επί του οικονομικού συστήματος. Το κράτος θα διατηρούσε τον έλεγχο σε τομείς-κλειδιά της οικονομίας, ενώ αύξανε τα επιτόκια και επανεκτιμούσε τα προγράμματα
επενδύσεων. Το αποτέλεσμα ήταν να επιβραδυνθεί ο ρυθμός ανάπτυξης, ενώ παράλληλα μειώθηκε και ο πληθωρισμός, από περ. 17% το 1995 στο 8% στις αρχές του 1996. Οι ρυθμοί επιβραδύνθηκαν ως απόρροια της οικονομικής κρίσης που έπληξε τη Νοτιοανατολική Ασία από το 1997 ως το 1999, με τους επίσημους ρυθμούς ανάπτυξης να κυμαίνονται μεταξύ 7,8% το 1998 και 7,1% το 1999.

Παράλληλα, όμως, το 1997 το Χονγκ Κονγκ επαναπροσαρτήθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία και ξεκίνησε ένας αριθμός ιδιωτικοποιήσεων κρατικών επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα ιδρύθηκαν μικτές κινεζικές και ξένες επιχειρήσεις και λήφθηκαν μέτρα για την αντιμετώπιση του διεθνούς ανταγωνισμού. Στην αυγή της νέας χιλιετίας η οικονομία επανέκαμψε και το 2004 η Κίνα είχε το 4ο μεγαλύτερο ΑΕΠ παγκοσμίως9, ενώ κατείχε την 5η θέση σε εισαγωγές και εξαγωγές. Το 2005 ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης έφτασε στο 9,8%.

Αποτέλεσμα της οικονομικής αυτής επανάστασης: το ποσοστό φτώχειας υποχώρησε δραματικά από 53% το 1981 στο 2,3% το 2007 και το ποσοστό θνησιμότητας βρεφών υποχώρησε 40% περίπου. Εντούτοις, περίπου 130 εκατ. Κινέζοι ή το 10,8% του πληθυσμού της χώρας εξακολουθούν να ζουν με 1 εισόδημα 1 δολάριο την ημέρα. Από την άλλη, η ύπαρξη ισχυρής αστικής τάξης στις μεγαλουπόλεις του νότου είναι εμφανής σε κάθε ταξιδιώτη.

Η οικονομία της Κϊνας σήμερα βασίζεται στις εξαγωγές και στις ξένες επενδύσεις. Το 2005 οι εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών της Κίνας έφτασαν περίπου στο 75% του συνολικού της ΑΕΠ, πολύ περισσότερο δηλαδή από άλλες ανεπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες χώρες (στο απόγειο της ανάπτυξής της, το αντίστοιχο ποσοστό της Ιαπωνίας ήταν μόνο 32%). Παράλληλα, οι ξένες επενδύσεις στη χώρα αντιστοιχούν στο 36% του ΑΕΠ της, όταν στην Ιαπωνία είναι μόλις το 2%. Η χώρα

Παγκόσμια Πρωτιά για τις κινεζικές εταιρίες

Οι εταιρείες της Κίνας δεν έχουν μόνο ενταχθεί πλήρως στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα αλλά πολλές από αυτές αποτελούν μεγαθήρια από άποψη μεγέθους και μερδοφορίας. Το 2008 τα καθαρά κέρδη των 500 καλύτερων κινεζικών εταιρειών ανήλθαν στα 171 δισ. δολάρια, συγκριτικά με τα 99 δισ. δολάρια που είχαν συνολικά οι 500 μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κινεζικές εταιρείες το 2008 είχαν μειωμένα κέρδη κατά 13,2% σε σύγκριση με το 2007, ενώ στις ΗΠΑ οι αντίστοιχε εταιρείες σημείωσαν υποχώρηση κερδών κατά 85%.

Η πρώτη εταιρεία στον κατάλογο των 500 της Κίνας, είναι η κρατική πετρελαϊκή Sinopec, η μεγαλύτερη στον κλάδο διύλισης στην Ασία, με έσοδα 215 δισ. δολάρια στο 2008. Η Sinopec βρίσκεται επίσης στις 10 καλύτερες, στην 9η θέση, στον κατάλογο Fortune Global 500.

Δεύτερη εταιρεία στην Κίνα είναι China National Petroleum Corp (CNPC), η μεγαλύτερη πετρελαϊκή της χώρας, με τζίρο στα 190 δισ. δολάρια. Στον κατάλογο των 500 καλύτερων κινεζικών εταιρειών, οι 34 κορυφαίες είναι κρατικές. Εκτός από την ενέργεια, η Κίνα έχει τη μεγαλύτερη σε κεφαλαιοποίηση τράπεζα του κόσμου, την ICBC, ενώ διαθέτει και το γίγαντα Cosco στις εμπορευματικές συναλλαγές και στα λιμάνια, αλλά και πολλές τεράστιου μεγέθους εταιρίες στους κλάδους της επεξεργασίας σιδηρομεταλλευμάτων και στον κατασκευαστικό κλάδο. Οι κινεζικές εταιρείες έχουν επίσης κάνει 'ανοίγματα' στην Αφρική για πετρέλαιο, στην Αυστραλία για πρώτες ύλες και σε ολόκληρο τον πλανήτη σε αναζήτηση νέων αγορών.

Το μέλλον της Κίνας

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, εφόσον οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις συνεχιστούν, κυρίως στον τραπεζικό τομέα και τις κρατικές επιχειρήσεις, η Κίνα μπορεί να διατηρήσει έναν ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 7-8% για τουλάχιστον μία δεκαετία ακόμη. Αυτό σημαίνει πως το ΑΕΠ της χώρας, βάσει αγοραστικής δύναμης, θα ξεπεράσει αυτό των ΗΠΑ πριν το 2020 και της Ιαπωνίας πριν το 2016, αν και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα εξακολουθεί να είναι κατά πολύ μικρότερο και των δύο χωρών.

Η Κίνα είναι σήμερα- ίσως- ο σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει την πορεία των εμπορευμάτων, της ναυτιλίας αλλά και της παγκόσμιας ανάπτυξης. Και ο ρόλος της ολοένα και μεγαλώνει. Ο 21ος αιώνας φαίνεται πως είναι πράγματι ο αιώνας που ο κόσμος θα σειστεί παό τον "κόκκινο δράκο".

reporter.gr