Γιατί το Ντουμπάι είναι καταδικασμένο να ανακάμψει;
Όταν το εμιράτο του Ντουμπάι ανακοίνωσε στα τέλη Νοεμβρίου ότι το κρατικό επενδυτικό όχημα Dubai World θα προχωρούσε σε αναδιάρθρωση χρέους περίπου 26 δισ. δολαρίων, τα διεθνή χρηματιστήρια κλυδωνίστηκαν. Κι ενώ οι κεφαλαιαγορές ανέκαμψαν γρήγορα, η αξιοπιστία της ηγεσίας του Ντουμπάι δέχθηκε ισχυρό πλήγμα από το οποίο πολλοί θεωρούν πως δύσκολα θα ανακάμψει.
Ωστόσο, αυτό που η παγκόσμια κοινότητα παραβλέπει είναι ότι το Ντουμπάι αποτελεί ένα σημαντικό οικονομικό εγχείρημα σε μια περιοχή ζωτικής σημασίας. Πέρα από το ταπεινωτικό, όπως εξελίχθηκε, ζήτημα με το χρέος, το εμιράτο παραμένει το πιο δυναμικό επιχειρηματικό κέντρο στον Κόλπο και αποτελεί πρότυπο για τις γειτονικές του χώρες.
Σε μια περιοχή με συντηρητικές, αυταρχικές χώρες, στενά συνδεδεμένες με την ασταθή πορεία του πετρελαίου, το Ντουμπάι ξεχωρίζει για τη δημιουργία μιας ανοικτής οικονομίας που έχει διαφοροποιηθεί πολύ πιο πέρα από την ενέργεια. Από τη στιγμή που δεν υπάρχουν αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του μεγέθους άλλων χωρών του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κουβέιτ, αυτή ήταν η πορεία που έπρεπε να ακολουθήσει.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το εμιράτο υπερέβη τα όριά του και θα καταβάλει ένα βαρύ τίμημα. Το Ντουμπάι ήταν ένα από τα πρώτα κρατίδια στην περιοχή που επέτρεψε σε τρίτους να έχουν ιδιοκτησία, ανοίγοντας την αγορά ακινήτων του σε ξένες επενδύσεις το 2003, και δημιούργησε μια βιομηχανία ενυπόθηκων δανείων για τη χρηματοδότηση των αγορών τους.
Όμως οι χαλαροί κανόνες οδήγησαν σε άγρια κερδοσκοπία. Με τις τιμές των ακινήτων να ανεβαίνουν δραματικά κάθε χρόνο, οι επενδυτές έβγαλαν περιουσίες αγοράζοντας διαμερίσματα με χαμηλές προκαταβολές και πουλώντας τα γρήγορα. Στη συνέχεια, όταν ήρθε η πιστωτική κρίση, οι αγοραστές έφυγαν και οι κατασκευαστές είδαν τις ταμειακές τους ροές να στεγνώνουν. Αυτή που επλήγη περισσότερο ήταν η Nakheel, θυγατρική της Dubai World, που δημιούργησε το εμβληματικό Palm Island. Έχει περίπου 8 δισ. δολάρια χρέος και 13 δισ. δολάρια σε άλλες υποχρεώσεις όπως τιμολόγια από προμηθευτές, σύμφωνα με τη Barclays Capital.
Η ηγεσία του Ντουμπάι έχει μεγάλες ευθύνες καθώς δε χειρίστηκε σωστά την πρόσφατη κρίση. Τα σημάδια του προβλήματος του εμιράτου ήταν εμφανή για τουλάχιστον ένα χρόνο τώρα, αλλά ο ηγεμόνας σεΐχης Mohammed bin Rashid Al Maktoum δεν είχε κάνει πολλά για να αντιμετωπίσει αυτά τα θέματα. Τον Οκτώβριο, το Ντουμπάι συγκέντρωσε σχεδόν 2 δισ. δολάρια σε νέους πόρους, μέσω ενός ισλαμικού ομολογιακού δανείου. Ερωτηθείς σχετικά με την ικανότητα του εμιράτου να πληρώσει τα χρέη του, ο Σεΐχης Mohammed δήλωσε στους δημοσιογράφους: “Σας διαβεβαιώνω, είμαστε εντάξει."
Μέρος του προβλήματος είναι ότι, ενώ το Ντουμπάι είναι πιο ανοικτό από τις γειτονικές του χώρες, σίγουρα δεν είναι δημοκρατία δυτικού τύπου. Εξουσιάζεται από μια χούφτα ανθρώπους, ενώ η λήψη αποφάσεων και τα οικονομικά θέματα παραμένουν αδιαφανή. Αυτό γίνεται σαφές από την κρίση του χρέους. Μέχρι πρόσφατα, κανείς δεν γνώριζε για το χρέος του Ντουμπάι και ποιες κρατικές εταιρείες μπορεί να αντιμετώπιζαν πρόβλημα σε μια κρίσιμη στιγμή. "Το Ντουμπάι πρέπει να αγκαλιάσει γρήγορα τη διαφάνεια,’’ λέει ο Matthew Vogel, επικεφαλής ερευνητής αναδυόμενων αγορών της Barclays Capital στο Λονδίνο.
Ξεχωριστή επιχειρηματική κουλτούρα
Ωστόσο, το Ντουμπάι παραμένει ο πιο ευέλικτος παίκτης της περιοχής. Πρόκειται για μια ανεκτική και άνετη βάση για όσους αναζητούν μια θέση στον αραβικό κόσμο. Σήμερα Αμερικανοί, Ευρωπαίοι, Ασιάτες, και άνθρωποι από τη Μέση Ανατολή δουλεύουν μαζί στα ανώτερα κλιμάκια των μεγάλων εταιρειών. Οι μισθοί είναι υψηλοί, και δεν υπάρχει φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων. Οι πολυτελείς πολυκατοικίες αφθονούν, και πολλές από αυτές είναι τα καταφύγια για διήμερες αποδράσεις κατοίκων των γειτονικών κρατών που συρρέουν στο Ντουμπάι για να απολαύσουν τα καλά εστιατόρια και μπαρ που είναι συχνά γεμάτα με διαθέσιμες νέες γυναίκες. Υπάρχουν επίσης διάσημα μέρη όπως η η τεχνητή πίστα του σκι, το ξενοδοχείο Burj Al Arab που έχει σχήμα πανιού και το ψηλότερο κτίριο στον κόσμο, το Burj Dubai που θα ανοίξει σύντομα.
Πέρα από τη λάμψη όμως, το Ντουμπάι είναι ένα μέρος όπου γίνεται σοβαρή δουλειά. Αν και η πόλη-κράτος έχει μόλις 1,6 εκατ. κατοίκους και ακαθάριστο εγχώριο προϊόν 80 δισ. δολαρίων, είναι η επιχειρηματική πύλη για μια περιοχή με οικονομία ύψους 1 τρισ. δολαρίων, εκατομμύρια πρόθυμους νέους καταναλωτές, και εκατοντάδες δισεκατομμύρια πετροδολάρια για επενδύσεις. Η Microsoft, η General Electric η Cisco καθώς και πολλοί άλλοι κολοσσοί έχουν καταφύγει στο Ντουμπάι, λόγω του ανοικτού πολιτισμού του, των υψηλών προδιαγραφών υποδομών του, και του επιχειρηματικού κλίματος το οποίο δε τους δημιουργεί προβλήματα.
Και σχεδόν κάθε μεγάλη τράπεζα είναι παρούσα στο Dubai International Financial Center, ένα συγκρότημα από γκρι γρανίτη με περίτεχνα σιντριβάνια χτισμένο σε αυτό που μόλις πριν από λίγα χρόνια ήταν απλά έρημος. Το μεγάλο δέλεαρ είναι η αναδυόμενη αγορά των ισλαμικών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, η οποία σε παγκόσμιο επίπεδο φτάνει τα 1 τρις δολάρια. "Το Ντουμπάι θα συνεχίσει να βάζει τις βάσεις για βιώσιμη ανάπτυξη", λέει ο Michael Geoghegan, CEO της HSBC, του μεγαλύτερου δανειστή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων με 611 εκατομμύρια δολάρια σε δάνεια προς την Dubai World. "Είμαι πεπεισμένος ότι το Ντουμπάι και τα ΗΑΕ θα ξεπεράσουν οποιαδήποτε βραχυπρόθεσμα ζητήματα αντιμετωπίζουν."
Πρότυπο μοντέλο
Οι τοπικές εταιρείες του Ντουμπάι έχουν επίσης προχωρήσει. Η Emirates, η αεροπορική εταιρεία που ιδρύθηκε με απόφαση της οικογένειας Maktoum το 1985 με κεφάλαιο 10 εκατ. δολαρίων, είναι σήμερα στους 10 πρώτους αερομεταφορείς στον κόσμο. Η Abraaj Capital, ένας ανεξάρτητος όμιλος τοπικών και Σαουδάραβων επενδυτών, έχει εξελιχθεί σε ηγετική εταιρεία private equity της περιοχής.
Η επιτυχία του Ντουμπάι δεν έχει περάσει απαρατήρητη στη γειτονιά, με τα άλλα κρατίδια να ακολουθούν τα βήματά του. Το Κατάρ προωθεί το δικό του οικονομικό κέντρο. Το Αμπού Ντάμπι έχει ανακοινώσει μια κοινοπραξία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών με την GE ύψους 8 δισ. δολαρίων. Και προσπαθεί να μεταμορφωθεί σε μια πολυτελέστερη εκδοχή του Ντουμπάι με ακόμη πιο φανταχτερά ξενοδοχεία, μαγαζιά και μουσεία. Ακόμα και η υπερσυντηρητική Σαουδική Αραβία μαθαίνει από το Ντουμπάι, ανοίγοντας το χρηματοπιστωτικό της σύστημα σε δυτικές επενδυτικές τράπεζες, όπως οι Morgan Stanley και Deutsche Bank.
Αυτές οι χώρες διαβλέπουν στο Ντουμπάι την ευκαιρία να προχωρήσουν πέρα από την πετρελαϊκή οικονομία που τους έχει δώσει πλούτο, αλλά κάνουν ελάχιστα για να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Η περιοχή του Κόλπου έχει εκατομμύρια νέων, υποαπασχολούμενων ανθρώπων που θέλουν μια καλύτερη ζωή. Κάποιοι από τους πιο ταλαντούχους έχουν καταφύγει στο Ντουμπάι, όπου συναντούν μια πιο αξιοκρατική κουλτούρα που φαινομενικά προσφέρει ατελείωτες δυνατότητες.
Δύσκολες επιλογές
Ενώ οι γείτονες του Ντουμπάι θέλουν να μιμηθούν την επιτυχία του, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα απαιτήσουν ευθύνες για την πρόσφατη αναταραχή. Τα ΗΑΕ, μια ομοσπονδία επτά πόλεων-κρατών που κυβερνώνται από μονάρχες, είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτώμενα οικονομικά από το Αμπού Ντάμπι, με το Ντουμπάι να αποτελεί το επιχειρηματικό κέντρο. Υπάρχει μάλιστα η περίπτωση στο μέλλον να υπάρξουν σοβαρές διαφωνίες, καθώς λέγεται πως ορισμένοι στο Αμπού Ντάμπι θα ήθελαν το Ντουμπάι να πληρώσει δίνοντας τα ποσοστά του σε σημαντικά περιουσιακά στοιχεία.
Μέχρι να λυθούν αυτά τα θέματα, θα είναι πολύ πιο δύσκολο για το Ντουμπάι να βρει τα χρήματα που απαιτούνται για να συνεχίσει την κατασκευή των νέων αυτοκινητοδρόμων και άλλων μεγάλων έργων υποδομής που βοήθησαν στην ανάπτυξή του. Ήδη οι επιχειρήσεις του εμιράτου λένε πως η πρόσβασή τους σε τραπεζικές πιστώσεις είναι δυσχερής και πως αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει σύντομα.
Ο σεΐχης Μοhammed μπορεί να βρεθεί υπό τον έλεγχο των γειτόνων του στο Αμπού Ντάμπι λόγω των λαθών του στην τρέχουσα κρίση. Δεν έχει περάσει απαρατήρητο ότι τα πορτραίτα του που βρίσκονται σε εμφανή σημεία σε ολόκληρο το Ντουμπάι έχουν αντικατασταθεί από πίνακες που τον δείχνουν μαζί με τον ηγέτη του Αμπού Ντάμπι, σείχη Khalifa.
Μην ξεγράφετε το Ντουμπάι
Πλέον, το εμιράτο σίγουρα θα ξεχάσει ορισμένες από τις υπερβολές του. Η πόλη-κράτος έχει "συνειδητοποιήσει πως το θέμα πλέον δεν είναι να κατασκευάσει το ψηλότερο κτίριο στον κόσμο,’’ λέει ο Saud Masud, επικεφαλής έρευνας της ελβετικής τράπεζας UBS. "Τώρα πρόκειται για την κληρονομιά του Ντουμπάι και το μακροπρόθεσμο μέλλον του. Η κρίση θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διαφάνεια-ομολογουμένως το μελανό σημείο του οικονομικού μοντέλου του Ντουμπάι.
Είναι επίσης δύσκολο το Ντουμπάι να χάσει το ρόλο του ως ο κύριου επιχειρηματικού κόμβου της περιοχής. Είναι αλήθεια ότι η Ντόχα του Κατάρ, το Αμπού Ντάμπι και ακόμη και η Σαουδική πρωτεύουσα, το Ριάντ, έχουν κάποιες επιτυχίες στην προσέλκυση τραπεζικών και άλλων δραστηριοτήτων. Με μεγαλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια, θα είναι σε θέση να γεφυρώσουν το χάσμα με τις υποδομές του Ντουμπάι. Παρ΄ όλα αυτά λίγοι ξένοι θα θελήσουν να εγκατασταθούν σε αυτά τα μέρη, που δεν θέλουν να φιλοξενήσουν αλλοδαπούς που έχουν διαφορετικό τρόπο ζωής.
Ενώ τα σημερινά προβλήματα του Ντουμπάι μπορεί να είναι σοβαρά, η βιωσιμότητα του οικονομικού μοντέλου του κρατιδίου παραμένει υγιής. Η ζήτηση για επιχειρηματικές υπηρεσίες μπορεί τώρα να είναι μειωμένη, αλλά σίγουρα θα ανακάμψει μετά την πιστωτική κρίση. "Μην ξεγράφετε το Ντουμπάι,’’ δηλώνει ο συνιδρυτής του Carlyle Group, David Rubenstein. "Έχει υποδομή παγκόσμιας κλάσης, μια δεξαμενή ταλέντων υψηλής ποιότητας, και θα εξακολουθήσει να είναι ένα σημαντικό οικονομικό κέντρο για τις επόμενες δεκαετίες." Η Σιγκαπούρη, η οποία χρησίμευσε ως πηγή έμπνευσης για το Ντουμπάι, έμαθε από την κατάρρευση το 1997-1998 και αναδύθηκε πολύ ισχυρότερη. Το Ντουμπάι έχει επίσης την ευκαιρία να μάθει από τα λάθη του και να πάει πάλι ψηλά.
capital.gr
