Το "πρόβλημα των €400 δισ." στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη

Το "πρόβλημα των €400 δισ." στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη


Οι οικονομίες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης απέφυγαν την κατάρρευση, όχι όμως και τη στασιμότητα, σχολιάζει σε έκθεσή της με ημερομηνία 15 Απριλίου 2009 η Citi.

«Από το Φεβρουάριο μέχρι σήμερα έχουν προκύψει ενδείξεις ότι η μακροοικονομική κατάσταση διεθνώς εξομαλύνεται», αναφέρει η έκθεση, «κάτι όμως που πολύ δύσκολα φαίνεται να ισχύει και για τις οικονομίες αυτές».

Από τις οκτώ χώρες που έχουν ανακοινώσει στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή Φεβρουαρίου, όλες ανεξαιρέτως αντιμετωπίζουν μεγάλη πτώση, που σε ποσοστό έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2008 κυμαίνεται μεταξύ 12,5% (Κροατία) έως και 32,7% (Εσθονία). Μάλιστα σε έξι από αυτές σημειώθηκε υποχώρηση και σε μηνιαία βάση, έναντι του Ιανουαρίου.

Παρόμοια εικόνα διαμορφώνεται και στον κλάδο των λιανικών πωλήσεων, με τα ποσοστά ανεργίας να κινούνται την ίδια στιγμή υψηλότερα «και πιθανότατα θα συνεχίσουν να το κάνουν για τουλάχιστον μερικούς μήνες ακόμη».

Η Citi στην έκθεσή της αναλύει τις ανάγκες χρηματοδότησης για τις οικονομίες της περιοχής, σε περίπτωση που η κατάσταση δε βελτιωθεί, και διαχωρίζει μεταξύ τριών βασικών κατηγοριών: Ι) εξωτερικός δανεισμός και ισοζύγιο πληρωμών, ΙΙ) τραπεζικός κλάδος και ΙΙΙ) δημοσιονομική στήριξη.

Εξωτερικός δανεισμός

Αυτό που διαφοροποιεί έντονα τις οικονομίες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης από άλλες αναδυόμενες οικονομίες είναι η μεγάλη εξάρτησή τους από τον εξωτερικό δανεισμό, ως αποτέλεσμα του υψηλού δανεισμού τους σε ξένο νόμισμα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών.

Οι αναλυτές της Citi υπολογίζουν ότι για τις 12 μεγαλύτερες οικονομίες της περιοχής το συνολικό έλλειμμα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών θα διαμορφωθεί αθροιστικά το 2009 σε 66 δισ. ευρώ. Συνυπολογίζοντας τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα χρέη, το ποσό εκτινάσσει τις ανάγκες δανεισμού τους σε ξένο νόμισμα στα επίπεδα των 522 δισ. ευρώ για το σύνολο του έτους.

Υποθέτοντας ωστόσο ότι μέρος των χρεών, σε ποσοστό 70% περίπου, θα αναχρηματοδοτηθεί μέσω νέων συμφωνιών με τους πιστωτές και ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις θα διαμορφωθούν σε 32 δισ. ευρώ περίπου (κατά 50% μειωμένες σε σχέση με τα μέσα επίπεδα της περιόδου 2006-2008), τότε οι ανάγκες των χωρώ αυτών σε εξωτερικό δανεισμό διαμορφώνονται σε 145 δισ. ευρώ, ήτοι 10,1% του συνολικού ΑΕΠ τους. «ποσοστό που είναι αδιαμφισβήτητα υψηλό».

Τραπεζικός κλάδος

Το «Νο.2 πρόβλημα» των οικονομιών αυτών είναι ο εγχώριος τραπεζικός κλάδος, σημειώνει η έκθεση. Σε γενικές γραμμές οι τράπεζες της περιοχής διαθέτουν ικανοποιητική κεφαλαιακή επάρκεια, που όμως δεν αποκλείεται να εξανεμιστεί στην πορεία λόγω πιστωτικών απωλειών.

Σε 680 δισ. ευρώ υπολογίζει η Citi το συνολικό ύψος των δανειακών χαρτοφυλακίων με βάση τις τρέχουσες συναλλαγματικές ισοτιμίες. Δυνητικές απώλειες της τάξης του 20% αντιστοιχούν σε ποσό 135 δισ. ευρώ, σενάριο που αν επαληθευθεί θα απαιτηθούν νέες κεφαλαιακές ενισχύσεις προς τις τράπεζες, το 50% των οποίων πιθανότατα από εξωτερικές πηγές.

Δημοσιονομική στήριξη

Τα δημοσιονομικά ελλείμματα θα αποτελούν έναν ακόμη «πονοκέφαλο» για τις οικονομίες της περιοχής, σύμφωνα με τη Citi, τόσο φέτος όσο και τον επόμενο χρόνο καθώς αυξάνονται αφενός λόγω των μειωμένων φορολογικών εσόδων, αφετέρου των υψηλότερων δαπανών για τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.

Πολλές από αυτές δεν είναι σε θέση να υιοθετήσουν μεγάλα «πακέτα» στήριξης της οικονομίας απέναντι στην κρίση, όπως π.χ. αυτά που έχει υιοθετήσει η Ρωσία, ενώ δημοσιονομικοί περιορισμοί αναμένεται να προκύψουν και από τη συμμετοχή ορισμένων χωρών σε προγράμματα στήριξης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Οι αναλυτές της Citi εκτιμούν ότι το συνολικό ύψος των δημοσιονομικών ελλειμμάτων θα διαμορφωθεί από 35 δισ. ευρώ το 2008 (3,5% επί του ΑΕΠ) σε 57 δισ. ευρώ το 2009 (4,8% επί του ΑΕΠ) και σε 45 δισ. ευρώ το 2010 (3,8% επί του ΑΕΠ). Εκτιμάται επίσης ότι αυτά τα ελλείμματα των 100 δισ. ευρώ για τα επόμενα δύο χρόνια είναι πιθανό να μην μπορέσουν να χρηματοδοτηθούν από τις κεφαλαιαγορές. Θετικά ωστόσο αξιολογείται το γεγονός ότι στις περισσότερες από αυτές τις οικονομίες ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ παραμένει σε ελεγχόμενα ακόμη επίπεδα.

Το πρόβλημα των 400 δισ. ευρώ και οι διαθέσιμοι πόροι

Το σύνολο των δυνητικών αναγκών των οικονομιών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης εκτιμάται σε:

- Έως 140 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του εξωτερικού χρέους το 2009 και επιπλέον 90 δισ. ευρώ το 2010 (υποθέτοντας αναχρηματοδότηση σε ποσοστό 70%)

- Έως 60 δισ. ευρώ για ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας στον τραπεζικό κλάδο

- Έως 100 δισ. σε κυβερνητικά ελλείμματα

Το σύνολο διαμορφώνεται επομένως σε κάτι λιγότερο από 400 δισ. ευρώ, το οποίο ως σενάριο μοιάζει να έχει και τις περισσότερες πιθανότητες, ωστόσο το συνολικό ποσό μπορεί να αποδειχθεί χαμηλό αν το ποσοστό αναχρηματοδότησης του εξωτερικόυ χρέους είναι χαμηλότερο.

Οι διαθέσιμοι πόροι, από την άλλη πλευρά, εκτιμώνται σε:

- 83 δισ. ευρώ από προγράμματα του ΔΝΤ που έχουν ήδη ανακοινωθεί (συμπεριλαμβανομένων 25 δισ. ευρώ ως πρόβλεψη για την Τουρκία)

- 63 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ενισχύσεις στα επόμενα δύο χρόνια

- Πιστωτικά περιθώρια επιπλέον 300 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ, το οποίο εκτιμάται ότι αυτή τη στιγμή διαθέτει «δύναμη πυρός» συνολικού ύψους 900 δισ. δολαρίων. Το 40% αυτών θα μπορούσε δυνητικά να διοχετευθεί για τη στήριξη των οικονομιών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης

- Οι κεφαλαιακές ροές από τον ιδιωτικό τομέα θα μπορούσαν, αν τα πράγματα παρέμεναν όπως ήταν στο πρόσφατο παρελθόν, να αποτελέσουν σημαντικό πόλο στήριξης, εξαλείφοντας ενδεχομένως μεγάλο μέρος της ανάγκης για στήριξη από το ΔΝΤ. Ωστόσο, υπό τις συνθήκες που επικρατούν διεθνώς, το πιο πιθανό είναι ότι όχι μόνο θα σημειώσουν σημαντική πτώση, αλλά δεν αποκλείεται α εμφανιστούν και αρνητικές

Παρά την αβεβαιότητα που ενέχουν τέτοιου είδους προβλέψεις, σημειώνει η Citi στην έκθεσή της, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι διαθέσιμοι πόροι, από το ΔΝΤ, την Ε.Ε. και τον ιδιωτικό τομέα, πιθανότατα θα αποδειχθούν επαρκείς για τη στήριξη των οικονομιών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης στην πλειονότητα των υποθετικών σεναρίων, εκτός -μόνο- των πιο ακραίων από αυτά.

CAPITAL.GR