"Επίθεση" στους φορολογικούς παραδείσους

"Επίθεση" στους φορολογικούς παραδείσους


Όταν ο κ. Guy Hands, ο Βρετανός μεγιστάνας των private equities, εγκατέλειψε το Guernsey φέτος, αυτό αντιμετωπίστηκε σχεδόν ως πραξικόπημα για το μικροσκοπικό νησί, που βρίσκεται 20 μίλια δυτικά των γαλλικών ακτών.

Η αποχώρησή του έστρεψε την προσοχή σε ένα από τα πλουσιότερα και πλέον ιδιόρρυθμα κράτη του κόσμου. Το Guernsey είναι απομεινάρι του Δουκάτου της Νορμανδίας, βρίσκεται μεν υπό την κυριαρχία του βρετανικού στέμματος, αλλά υπερηφανεύεται ότι ουσιαστικά είναι αυτόνομο.

Το Παρίσι ή το Λονδίνο είναι μόλις μία ώρα ταξίδι με ιδιωτικό jet. Πρόκειται για ένα νησί στο οποίο επικρατούν οι νόμοι "της παλιάς, καλής εποχής", όπου οι κάτοικοι δεν κλειδώνουν τις πόρτες των σπιτιών τους και ακόμη και οι Ferrari δεν επιτρέπεται να τρέχουν με ταχύτητα μεγαλύτερη των 35 μιλίων ανά ώρα.

Όμως η ευμάρεια που έχει χτίσει το νησί χάρη στους χαμηλούς ή καλύτερα στους μηδενικούς φόρους τίθεται σε κίνδυνο λόγω τόσο των επιθετικών γειτόνων του όσο και της πιστωτικής κρίσης.

Πριν από έναν μήνα ο κ. Stephen Timms, ανώτατος αξιωματούχους του βρετανικού υπουργείου Οικονομικών, έστειλε ένα ιδιαίτερα απειλητικό μήνυμα προς τα τρία νησιά που υπόκεινται στο βρετανικό στέμμα, δηλαδή στο Guernsey, στο Jersey και στο Isle of Man. Τους είπε ότι το φορολογικό τους σύστημα -βάσει του οποίου υπάρχουν εταιρίες που δεν φορολογούνται καθόλου- θεωρείται απαράδεκτο και ληστρικό σύμφωνα με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.


Ο κ. Peter Niven, πρώην τραπεζίτης, ο οποίος ουσιαστικά εκπροσωπεί τον χρηματοοικονομικό κλάδο του Guernsey, υποστηρίζει ότι η απαίτηση για αλλαγή στο φορολογικό σύστημα του νησιού αποτελεί κατάφορη παραβίαση της ανεξαρτησίας του. "Ουσιαστικά μας εκβιάζουν για να αλλάξουμε το σύστημα", υπογραμμίζει και προσθέτει πως "δεν μπορούμε να ελέγξουμε εμείς τη μοίρα μας".

Η όλο και πιο σκληρή γραμμή που ακολουθούν οι δυτικές κυβερνήσεις θα πρέπει να αποδοθεί και στην... πείνα τους να γεμίσουν τα άδεια τους ταμεία, μετά την παροχή πληθώρας μετρητών για διάσωση τραπεζών και συστήματος λόγω της κρίσης.

Στο Guernsey δεν απειλείται μόνο το φορολογικό σύστημα αλλά και ένας ολόκληρος τρόπος ζωής που έχουν διαμορφώσει οι κάτοικοί του. Το αποτέλεσμα της μάχης (μεταξύ φορολογικών παραδείσων και δυτικών κυβερνήσεων) αποτελεί ένα από τα στοιχεία που θα καθορίσουν τη νέα τάξη πραγμάτων στον παγκόσμιο χρηματοοικονομικό κλάδο, μόλις φυσικά η κρίση περάσει ολοκληρωτικά.

Πάντως, το κοινοβούλιο του Guernsey (State of Deliberation) υπέκυψε στις πιέσεις και ανακοίνωσε πρόσφατα ότι "θα προχωρήσουμε σε αύξηση του γενικού φορολογικού συντελεστή στο 10%». Όμως μετρά το κόστος αυτής της απόφασης. Αν και πιστεύει ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρηματοοικονομικού του κλάδου θα επιβιώσει από την επιβολή φόρων, εκφράζει φόβους πως θα χάσει κάποιες ξένες εταιρίες, οι οποίες θα μετακομίσουν σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα τη Μάλτα.

Η επίθεση που ξεκίνησε πέρυσι στους φορολογικούς παραδείσους και στα κέντρα offshore προκλήθηκε εξαιτίας των υπερβολικών δημόσιων ελλειμμάτων των δυτικών αγορών, των σκανδάλων φοροδιαφυγής στην Ελβετία και στο Λιχτενστάιν, στην αλλαγή στην κυβέρνηση των ΗΠΑ αλλά και στην ενίσχυση της εκστρατείας για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος. Επίσης, η επιβολή σκληρότερων όρων εποπτείας επηρεάζει και τις εναλλακτικές επενδύσεις, όπως τα private equities.

Πάντως, οι φορολογικοί παράδεισοι του στέμματος, όπως το Guernsey, βρίσκονται πλέον στη "λευκή λίστα" του G20, καθώς φρόντισαν να εκσυγχρονίσουν τον τρόπο ελέγχου των επιχειρήσεων που λειτουργούν σε αυτά, ενώ δέχθηκαν την ανταλλαγή πληροφοριών σε περίπτωση που κάτι τέτοιο τους ζητηθεί από κάποια άλλη χώρα. Στους χαμένους βρέθηκε η Ελβετία, η οποία διατάχθηκε να ξεχάσει το τραπεζικό απόρρητο, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα βρεθεί αντιμέτωπη με κυρώσεις από αρκετούς διεθνείς οργανισμούς.

Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι το Guernsey είναι αθώο ή ότι δεν υπάρχουν προβλήματα στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Άλλωστε, σχεδόν το 50% των τραπεζικών καταθέσεων στη χώρα προέρχεται από ελβετικές τράπεζες, οι οποίες στέλνουν κεφάλαια σε άλλους φορολογικούς παραδείσους, καθώς αναζητούν όλο και πιο χαμηλούς φόρους για τους καταθέτες τους.

Πάντως, ο επικεφαλής του Guernsey κ. Lyndon Trott αρνείται ότι υφίσταται κάτι τέτοιο. "Δεν υπάρχει καμία απόδειξη πως συμβαίνει κάτι τέτοιο", υποστηρίζει. Όμως ο Λόρδος Hunt, συντηρητικό στέλεχος της Βουλής των Λόρδων, επιμένει ότι υπάρχει πρόβλημα. Συγκεκριμένα υποστηρίζει: "Το θέμα δεν έγκειται στον τρόπο με τον οποίο το Guernsey ελέγχει το τραπεζικό του σύστημα. Εκεί δεν υπάρχει πρόβλημα. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι εξαρτάται από την εισροή καταθέσεων".

Την ίδια στιγμή, όμως, που οι φορολογικοί παράδεισοι δέχονται επίθεση, ή χώρες όπως το Λουξεμβούργο και η Αυστρία πιέστηκαν να ξεχάσουν το τραπεζικό απόρρητο, υπάρχουν περιοχές όπως το Delaware στις ΗΠΑ αλλά και σε άλλες Πολιτείες στις οποίες λειτουργούν δεκάδες χιλιάδες trusts, δηλαδή το βασικό όχημα που χρησιμοποιείται για την ανώνυμη διαχείριση και μεταφορά κεφαλαίων.

"Ελπίζω ότι αυτοί που ξεκίνησαν πόλεμο με εμάς να το πράξουν και με τα trusts που υπάρχουν στη Βρετανία αλλά και με το φορολογικό σύστημα ορισμένων Πολιτειών των ΗΠΑ", δήλωσε ο κ. Jean-Claude Juncker, πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου.

Τα trusts (μεταξύ άλλων) κατηγορούνται και για συμμετοχή σε θέματα φοροδιαφυγής. Το Guernsey στις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας επέβαλε σε αυτά να παρέχουν πληροφόρηση σχετικά με τα πάγια που διαθέτουν και βρίσκονται όμως στο νησί.

"Εάν η εκστρατεία του G20 κατά της φοροδιαφυγής παραμείνει τόσο ρηχή όσο είναι τώρα, επικεντρωμένη μόνο στο τραπεζικό απόρρητο, τότε ουσιαστικά αυτό που θα πετύχει θα είναι να μειώσει ακόμη περισσότερο την ανταγωνιστικότητα του κεντροευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, σε σύγκριση με το αγγλοσαξονικό", υποστήριξε πρόσφατα ο κ. Josef Proll, υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας.

Η άποψή του βασίζεται στην υποψία αρκετών ότι οι ισχυρές χώρες ουσιαστικά προστατεύουν τους δικούς τους φορολογικούς παραδείσους, μιας και έχουν υψηλά έσοδα από αυτούς. Και δεν έχει άδικο. Το Guernsey και τα υπόλοιπα "διαμάντια" του στέμματος μεταφέρουν τεράστια κεφάλαια στο City του Λονδίνου. Υπολογίζεται, δε, πως αυτά τα κεφάλαια έφθασαν στα 333 δισ. δολάρια στο β΄ τρίμηνο του 2009.

Την ίδια στιγμή, μπορεί οι μεγάλες χώρες να κυνηγούν τους δικούς τους φοροφυγάδες, αλλά φαίνεται ότι είναι απόλυτα πρόθυμες να κάνουν τα στραβά μάτια σε ό,τι αφορά τους φοροφυγάδες άλλων κρατών.

Το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα είναι γεμάτο με χρήματα μη Αμερικανών, μιας και οι ΗΠΑ είναι διά νόμου υποχρεωμένες να ανταλλάσσουν πληροφορίες για τα κεφάλαια που υπάρχουν στις τράπεζές τους μόνο με τον Καναδά. Αυτή η λεπτομέρεια αποκαλύφθηκε μετά τη διαρροή επιστολής της μεξικανικής κυβέρνησης προς τον Λευκό Οίκο, στην οποία το Μεξικό ζητούσε από τις ΗΠΑ να έχει και αυτό την ίδια αντιμετώπιση με τον Καναδά, αφού υπάρχουν "φόβοι ότι φοροφυγάδες αλλά και εγκληματίες από το Μεξικό έχουν τις καταθέσεις τους σε αμερικανικές τράπεζες".

Πάντως, η βρετανική κυβέρνηση φαίνεται αποφασισμένη να πατάξει τους φορολογικούς παραδείσους που της ανήκουν. Όπως τονίστηκε πρόσφατα, φέτος "είναι η αρχή του τέλους των φορολογικών παραδείσων και των offshore". Αυτό είναι ολοφάνερο στην περίπτωση του Isle of Man, μετά την ανακοίνωση εκ μέρους του Βρετανού υπουργού Οικονομικών ότι θα υπάρξει περικοπή 24% του προϋπολογισμού του νησιού. Μάλιστα, εξαιτίας αυτού η πιστοληπτική αξιολόγηση του Isle of Man τίθεται υπό αμφισβήτηση.

Σύμφωνα με τον κ. Rodney Gallagher, βετεράνο αξιωματούχο του Foreign Office, όλα τα χρηματοοικονομικά κέντρα στις παρυφές της άλλοτε βρετανικής αυτοκρατορίας κινδυνεύουν. "Μόνο όσα από αυτά διαθέτουν πολιτική επιρροή ή τη στήριξη εξαιρετικά πλούσιων χωρών, όπως για παράδειγμα η Κίνα, θα επιβιώσουν", τονίζει. Ο Παναμάς, το Χονγκ Κονγκ, η Σιγκαπούρη και πιθανώς και η Ελβετία θα είναι μεταξύ αυτών που θα επιβιώσουν σύμφωνα με τον κ. Gallagher. Το Guernsey και το Jersey επίσης δεν θα βρεθούν άμεσα αντιμέτωπα με "μετανάστευση" εταιριών.

Ο κ. Marty Sullivan της Tax Analysts, μη κερδοσκοπικού αμερικανικού οργανισμού, υποστηρίζει, επίσης, ότι το Guernsey και το Jersey θα επιβιώσουν, καθώς "φρόντισαν να συμμορφωθούν νωρίς". Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι παράδεισοι που θα πάψουν να υπάρχουν.

"Πάντα ήταν επικίνδυνο να επενδύεις στους φορολογικούς παραδείσους. Ποιοι είναι αυτοί που τους ελέγχουν; Θα είναι εκεί και αύριο; Εάν μία τράπεζα καταρρεύσει, τι θα κάνουν; Θα "παγώσουν" τα πάντα; Ποιος θα τη σώσει αυτή την τράπεζα;". Αυτά αναρωτιέται ο κ. Sullivan. Προσθέτει, βέβαια, πως κάποιοι θα επιβιώσουν: "Άλλωστε είθισται η δυστυχία του ενός να είναι ευτυχία του άλλου".

Η προσοχή στρέφεται πλέον στα χρηματοοικονομικά κέντρα της Ασίας. "Καθώς η Ε.Ε. ενισχύει τις πιέσεις και τον έλεγχο στους φορολογικούς παραδείσους της Ευρώπης, οι πλούσιοι Ευρωπαίοι στρέφουν το ενδιαφέρον τους στα offshore επενδυτικά κέντρα του Χονγκ Κονγκ και της Σιγκαπούρης", τονίζεται σε πρόσφατη έκθεση της Merrill Lynch Asia Wealth Management.

Το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο δεν βρέθηκαν στην "γκρίζα λίστα" του ΟΟΣΑ ύστερα από πολιτικές πιέσεις. Αναφέρονται, απλώς, σε μία υποσημείωση. Πάντως και τα δύο έχουν αρχίσει να καταρτίζουν νέους νόμους για περισσότερη διαφάνεια, ενώ η Σιγκαπούρη βρίσκεται ήδη στη "λευκή λίστα" του οργανισμού.

Όσο, πάντως, και να αλλάξει το φορολογικό καθεστώς, περιοχές όπως το Guernsey εξακολουθούν να προσελκύουν τους πολύ πλούσιους. Από τη στιγμή, δε, που η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει φόρο 50% σε όσους έχουν ετήσιο εισόδημα που ξεπερνά τις 150.000 στερλίνες, οι… μετανάστες προς το Guernsey αυξήθηκαν. "Παλαιότερα είχαμε δύο ή τρεις… αφίξεις ετησίως", τονίζει ο κ. Tony Mancini της KPMG, "τώρα, όμως, έχουμε δύο - τρεις σε μηνιαία βάση".

** Οι "onshore" φορολογικοί παράδεισοι

Δεν υπάρχουν μόνο οι offshore φορολογικοί παράδεισοι. Υπάρχουν και οι "onshore", όπως τονίζει ο αρθρογράφος των "F.T.", κ. Michael Peel.

Υπάρχουν δύο περιοχές στον κόσμο, τα βρετανικά Virgin Islands και η Πολιτεία Delaware, όπου η έναρξη λειτουργίας νέων εταιριών είναι εντυπωσιακή. Σε μητρώα τους είναι εγγεγραμμένες περισσότερες από 800.000 εταιρίες. Άλλωστε, οι δύο περιοχές δεν ζητούν λεπτομέρειες ούτε για τη σύσταση των διοικήσεων ούτε για την οικονομική κατάσταση των εταιριών αυτών.

Σε έρευνα που δημοσιοποίησε τον περασμένο μήνα το βρετανικό Tax Justice Network αποδεικνύεται ότι οι πανίσχυρες χώρες είναι εξίσου υπεύθυνες για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με τα offshore κέντρα που θέλουν να... κυνηγήσουν.

Ταυτόχρονα, υπάρχει ανάγκη να μην επικεντρώνονται οι έρευνες μόνο στο τραπεζικό απόρρητο αλλά και στην επιβολή περισσότερης διαφάνειας στον τρόπο λειτουργίας των offshore εταιριών και trusts.

** Πιέσεις για διαφάνεια

- Νησιά Cayman: Το παγκόσμιο κέντρο των hedge funds έχει φροντίσει να ευθυγραμμιστεί με τους διεθνείς κανόνες σε ό,τι αφορά την παροχή πληροφοριών για φορολογικά ζητήματα. Αποτέλεσμα να βγει από την "γκρίζα λίστα" και να ενταχθεί στη "λευκή λίστα".

- Βερμούδες: Είναι το τρίτο μεγαλύτερο κέντρο του αντασφαλιστικού κλάδου. Παρά το γεγονός ότι πέρυσι το ΔΝΤ εξέφρασε κάποιες επιφυλάξεις για τις προσπάθειες πάταξης του ξεπλύματος χρήματος, η περιοχή έχει φροντίσει να υπογράψει σειρά συμφωνίες για παροχή πληροφοριών.

- British Virgin Islands: Παρά το γεγονός ότι παραδέχεται την ανάγκη για περισσότερη δράση ώστε να υπάρξει πάταξη του οικονομικού εγκλήματος", το παγκόσμιο κέντρο δημιουργίας νέων επιχειρήσεων φρόντισε και αυτό να υπογράψει συμφωνίες για παροχή πληροφοριών.

- Jersey: Τραπεζικό κέντρο και βάση λειτουργίας trusts και funds. Συμμορφώθηκε νωρίς με τους κανόνες, πήρε τα εύσημα του ΔΝΤ και είναι στη "λευκή λίστα".

- Guernsey: Εντάχθηκε στη "λευκή λίστα" τον Απρίλιο, καθώς συμμορφώθηκε και αυτό με κανόνες παροχής πληροφοριών αλλά και με "ελαφρά αύξηση" των φόρων.

- Isle of Man: Το ΔΝΤ δηλώνει ότι το νησί έχει φροντίσει να πράξει τα δέοντα για την καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος.

euro2day.gr