Lehman Brothers: Ένας χρόνος μετά...

Lehman Brothers: Ένας χρόνος μετά...


Τα γεγονότα της 9ης Σεπτεμβρίου του 2001 στη Νέα Υόρκη και η επίθεση στους πύργους του World Trade Center αποτέλεσαν σημείο-καμπή για την αμερικανική εξωτερική -και όχι μόνο- πολιτική, με συνέπειες που ως «ντόμινο» άρχισαν να διαχέονται ανά την υφήλιο και με τον αντίκτυπό τους να γίνεται αισθητός μέχρι και σήμερα.

Το γεγονός που συντάραξε συθέμελα το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, επτά χρόνια αργότερα, ήταν η κατάρρευση της Lehman Brothers, η μεγαλύτερη χρεοκοπία στην αμερικανική ιστορία. Τα «τοξικά» της αγοράς στεγαστικών δανείων των ΗΠΑ είχαν ήδη «δηλητηριάσει» το σύστημα, δύσκολα όμως μπορούσε κάποιος να φανταστεί ότι ένας τραπεζικός κολοσσός όπως η Lehman θα κατέρρεε σαν «χάρτινος πύργος».

Στις 15 Σεπτεμβρίου 2008 η «συστημικής σπουδαιότητας» Lehman Brothers υπέβαλε αίτηση υπαγωγής στο Κεφάλαιο 11 του αμερικανικού Πτωχευτικού Κώδικα, προκαλώντας «σοκ και δέος» στις παγκόσμιες αγορές.*

Τα νέα για την κατάρρευση της Lehman είχαν ήδη αρχίσει, σε επίπεδο φημολογίας, να κάνουν το γύρο του κόσμου λίγες ημέρες νωρίτερα. Φωτογραφίες και βίντεο ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων έδειχναν εργαζόμενους της εταιρείας να αδειάζουν τα γραφεία τους μέσα στο Σαββατοκύριακο, μεταφέροντας τα πράγματά τους μέσα σε χαρτόκουτα.

Ακόμη πιο χαρακτηριστική, η δήλωση ενός εργαζόμενου της Lehman στην κάμερα του πρακτορείου Reuters, όταν ρωτήθηκε –το βράδυ της Κυριακής 14 Σεπτεμβρίου 2008- για το τι συνέβαινε εντός του κτιρίου όπου είχε την έδρα της η εταιρεία, στο νούμερο 745 της Έβδομης Λεωφόρου: «Πίνουν μπύρες και καπνίζουν εντός των γραφείων» είπε μπροστά στις κάμερες, μεταφέροντας μία εικόνα διάλυσης όταν ακόμη δεν είχε ανακοινωθεί τίποτα επισήμως.

Κι έτσι τη «Μαύρη Δευτέρα» της 15ης Σεπτεμβρίου 2008, ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones έφτασε να υποχωρεί ενδοσυνεδριακά έως και 777 μονάδες (-7%), ο S&P υποχωρούσε 98 μονάδες (-8,1%) και ο δείκτης Nasdaq 200 μονάδες (-9,1%). Εκείνη την ημέρα ο Dow Jones με πτώση 500 μονάδων έκλεισε με τις υψηλότερες μοναδιαίες απώλειες μετά τη συνεδρίαση της 9η Σεπτεμβρίου 2001.

Ενδεικτικές του κλίματος εκείνης της ημέρας είναι οι πληροφορίες που είδαν αργότερα το φως της δημοσιότητας, σύμφωνα με τις οποίες οι servers πολλών ιστοσελίδων οικονομικής ενημέρωσης είχαν καταρρεύσει, όχι μόνο από την αυξημένη επισκεψιμότητα, αλλά και από τα αλλεπάλληλα refresh των χρηστών που προσπαθούσαν να παρακολουθήσουν μέσω διαδικτύου την ταχύτητα της πτώσης των χρηματιστηριακών δεικτών.

Από την επομένη κιόλας άρχισε ο «διαμελισμός» της Lehman. Η βρετανική Barclays εξαγόρασε δραστηριότητές της στις ΗΠΑ έναντι 1,75 δισεκατομμυρίων δολαρίων, και η Nomura Holdings, λίγες ημέρες αργότερα, αντίστοιχες δραστηριότητες της Lehman στην Ασία έναντι 2 δισ. δολαρίων.

Το γεγονός ότι η Merrill Lynch συμφώνησε να εξαγοραστεί-διασωθεί από την Bank of America (δημιουργώντας τότε τη δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα παγκοσμίως βάσει κεφαλαιοποίησης) την ίδια ημέρα που η Lehman υπέβαλε αίτηση πτώχευσης, μπορεί σήμερα να έχει σημειολογική μόνο σημασία, το ερώτημα ωστόσο για τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις που προηγήθηκαν εκείνο το Σαββατοκύριακο μάλλον δεν έχει λάβει ακόμη πειστικές απαντήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, η κατάρρευση της Lehman Brothers είχε ήδη δώσει την αφορμή για να τεθεί υπό αμφισβήτηση η ικανότητα του συστήματος να ανταπεξέλθει στην κρίση και η βιωσιμότητα του ίδιου του καπιταλισμού.

Στον υπόλοιπο κόσμο, όσα ακολούθησαν επίσης δεν είχαν προηγούμενο. Από την πτώση των μετοχών της βρετανικής HBOS σε ποσοστό 50% εντός 60 λεπτών, έως το κλείσιμο της ρωσικής αγοράς από τις αρχές της χώρας προκειμένου να αποτρέψουν την ανεξέλεγκτη πτώση του δείκτη RTS.

Ένα χρόνο μετά, οι μαζικές και συντονισμένες επεμβάσεις κυβερνήσεων και κεντρικών τραπεζών δείχνουν να έχουν αποτρέψει τα χειρότερα. Ο πανικός εκείνων των ημερών στιγμάτισε τις αγορές και, ακόμη και σήμερα που γίνεται πλέον λόγος για «σημάδια» εξόδου της παγκόσμιας οικονομίας από την κρίση, κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί με βεβαιότητα ότι ανάλογα φαινόμενα δεν θα επαναληφθούν.

Γι’ αυτό και δύσκολα μπορούν να κατηγορηθούν ως καταστροφολόγοι όσοι μέχρι σήμερα τείνουν να υπενθυμίζουν ότι κανένας «πυλώνας» ή «παίκτης» του συστήματος δεν είναι “too big to fail”.

*«Σοκ και δέος»: Ένας τίτλος που κυριάρχησε στην οικονομική ειδησεογραφία εκείνων των ημερών, εμπνευσμένος από την στρατιωτική επιχείρηση που εξαπέλυσαν οι αμερικανικές δυνάμεις το 2003 εναντίον του Ιράκ, στο πλαίσιο του -με αφορμή τα γεγονότα της 9ης Σεπτεμβρίου 2001- παγκόσμιου αγώνα κατά της τρομοκρατίας και για την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεϊν που φερόταν ότι υποστήριζε την τρομοκρατική δράση της Αλ Κάιντα.

capital.gr