Δ. Τζάνας: Η ..."πατροκτονία" του Alan Greenspan

Δ. Τζάνας: Η ..."πατροκτονία" του Alan Greenspan


Την εκτίμησή του ότι ο πληθωρισμός συνιστά την μεγάλη απειλή για την ερχόμενη δεκαετία εξαιτίας της χιονοστιβάδας κρατικών ομολόγων που έχουν εκδοθεί, εξέφρασε σε πρόσφατο άρθρο του στους Financial Times (25/06/09) ο Alan Greenspan.

Ωστόσο, δέχθηκε ότι ο βραχυπρόθεσμος κίνδυνος του αποπληθωρισμού είναι ακόμα υπαρκτός και επομένως το μείγμα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται οφείλει να συνεχιστεί μέχρις ότου εδραιωθεί η ανάκαμψη της παγκόσμιας (και της αμερικανικής ιδιαίτερα) οικονομίας.

Δεν υπάρχει λοιπόν αμφιβολία ότι οι ρήσεις του Alan Greenspan, του πλέον αμφιλεγόμενου κεντρικού τραπεζίτη όλων των εποχών, εξακολουθούν πάντα να προκαλούν το ενδιαφέρον όλων.

Δύο μήνες νωρίτερα στις 25/04/09 ο Robert Solow, αξιοσέβαστος αμερικανός οικονομολόγος και κάτοχος βραβείου Nobel είχε διατυπώσει την άποψη ότι ο Alan Greenspan δεν ήταν ούτε διάβολος ούτε άγγελος.

Είχε ωστόσο μια πολύ «κακή ιδέα», ότι οι χρηματοοικονομικές αγορές μπορούν να διορθώνουν μόνες τους και να λειτουργούν όπως εκείνες του ψωμιού ή της μαρμελάδας.

Διατύπωσε δε την πεποίθησή του ότι πρέπει το ταχύτερο να περιοριστεί η κερδοσκοπία και να επιβληθούν κατάλληλοι ρυθμιστικοί κανόνες για την διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας τους.


Παράλληλα, ο Γάλλος οικονομολόγος Michel Aglietta στο βιβλίο του «Η Οικονομική Κρίση» έδειξε ότι στον κόσμο των χρηματοοικονομικών στοιχείων, όταν οι τιμές ανεβαίνουν αυξάνεται η ζήτηση γιατί η τιμή των στοιχείων του ενεργητικού αποτελεί συνάρτηση των προσδοκιών που δημιουργούνται για περαιτέρω αύξησή τους.

Έτσι, συνεχίζουν να προσελκύουν όλο και περισσότερους αγοραστές με αποτέλεσμα η τιμή να μην λειτουργεί ως μηχανισμός προσαρμογής όπως στις αγορές των συνηθισμένων καταναλωτικών αγαθών.

Ο ίδιος ο Alan Greenspan στο βιβλίο του «Η Εποχή των Αναταράξεων» (ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο 2007) θεωρεί ότι η λειτουργία των hedge funds ρυθμίζεται από την ίδια την αγορά μέσω της λεγόμενης «επίβλεψης του αντισυμβαλλομένου» που είναι καλύτερη από οποιαδήποτε τυπική ρύθμιση που μπορεί να κάνει ο οποιοσδήποτε κυβερνητικός ρυθμιστικός οργανισμός.

Πιστεύει δε ότι η πιθανότητα να βρεθούν παρασπονδίες χωρίς την συνδρομή κάποιου καλοθελητή είναι ίδιες με το να ψάχνει κανείς να βρει βελόνα στα άχυρα.

Ο Alan Greenspan, συνειδητά ίσως, αγνοεί ότι η δραστηριοποίηση των hedge funds προκαλεί καθαυτή διακυμάνσεις καθώς οι θέσεις στις αγορές των παραγώγων (long ή short) διαμορφώνεται με κερδοσκοπικό σκεπτικό και όχι με το σκεπτικό της αντιστάθμισης κινδύνων που αποτελεί την πρωταρχική αποστολή των αγορών αυτών.

Βεβαίως δε η υπέρμετρη δραστηριοποίηση των αγορών των παραγώγων και ιδιαίτερα των CDS (Credit Default Swaps) και των IRS (Interest Rate Swaps) σε συνέχεια των προϊόντων της subprime market και ιδιαίτερα των CDOs (Collateralized Debt Obligations) συνέβαλε στην κατάρρευση της Bear Sterns, της Lehman Brothers, της Merrill Lynch και της AIG.

Τελικά, στις 23/10/08 και αφού η κρίση ήταν σε εξέλιξη, ο Alan Greenspan παραδέχθηκε ότι εσφαλμένα δεν συμφωνούσε με την αυξημένη εποπτεία της αγοράς των παραγώγων στο παρελθόν, αφού ωστόσο εκτίμησε ότι αυτό που συμβαίνει είναι ένα πιστωτικό τσουνάμι όμοιο του οποίου συμβαίνει μία φορά ανά 100 χρόνια (“once-in-a-century credit tsunami”). Παραμένει έτσι πιστός στο περί ανάγκης ελεύθερων αγορών ιδεολογικό του μανιφέστο.

Δεν έφταιξε ούτε ο υπέρμετρος δανεισμός, ούτε η αδιαφανής λειτουργία της πλειάδας των SIVs (Special Investment Vehicles) σε φορολογικούς παραδείσους, ούτε η μέσω καινοτομικών προϊόντων παράκαμψη των κανόνων κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων, ούτε η καταχρηστική εξάσκηση του μηχανισμού κινήτρων-αμοιβών υπέρ μιας ολιγομελούς ομάδας περί τον Διευθύνοντα Σύμβουλο, ούτε η πλήρης κατάρρευση των θεσπισμένων κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης που αφορά τα καθήκοντα εκτελεστικών και μη εκτελεστικών μελών των Δ.Σ., ούτε η παραπλάνηση των φορέων αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και των λοιπών ελεγκτικών μηχανισμών ταγμένων υποτίθεται «να φυλάττουν Θερμοπύλες», σε τελική ανάλυση δε, και των πολιτικών προϊσταμένων που δηλώνουν ότι «αιφνιδιάστηκαν»!

Επιπλέον, στις 12/03/09 με άρθρο του στην Wall Street Journal o Alan Greenspan θεώρησε ότι οι υπερβάλλουσες αποταμιεύσεις, αποτέλεσμα των φρενήρων ρυθμών ανάπτυξης της Κινεζικής οικονομίας αλλά και των λοιπών αναπτυσσόμενων οικονομιών, προκάλεσαν τη μείωση των παγκόσμιων μακροπρόθεσμων επιτοκίων την περίοδο 2002-2005. Απέρριψε έτσι το κατηγορητήριο απέναντι στην πολιτική της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας για την ίδια περίοδο (συμπτωματικά και μόνο, την ίδια περίοδο έπρεπε να χρηματοδοτηθούν οι δαπάνες για την διεξαγωγή του πολέμου στο Ιράκ).

Επομένως, η Fed δεν προκάλεσε κατά τον Alan Greenspan την ξέφρενη πιστωτική πολιτική που προκάλεσε την φούσκα των τιμών στο τομέα των ακινήτων.

Η χρηματοοικονομική κρίση που ακολούθησε μετά την «Εποχή των Αναταράξεων», ίσως έχει πείσει πλέον και τον Alan Greenspan ότι ο αμοιβαίος έλεγχος των συναλλασσομένων, ιδιαίτερα στις αγορές προϊόντων παραγώγων εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών, αποδεικνύεται στην πράξη ατελέσφορος σε σχέση με την πρόληψη καταστάσεων ενδεχόμενης αθέτησης υποχρεώσεων, ιδιαίτερα σε περιβάλλον γιγάντωσης των αγορών αυτών.

Ωστόσο, ακόμα και σήμερα τα προωθούμενα μέτρα του Υπουργού Οικονομικών Τίμοθυ Γκάϊτνερ δεν θεωρούνται ικανοποιητικά και ακτιβιστικές οργανώσεις ζητούν αυστηρότερο πλαίσιο εποπτείας.

Ίσως μάλιστα, στο λειτουργικό «δια ταύτα» είναι χρήσιμη η επανεξέταση του αποκαλούμενου φόρου Tobin ως οδηγού της σκέψης μας, δηλαδή η υιοθέτηση ενός μικρού τέλους επί του συνόλου των συμβολαίων των αγορών παραγώγων προϊόντων σε όλα τα διεθνή χρηματιστήρια στην προσπάθεια περιορισμού της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας και αποκατάστασης της βασικής αποστολής των προϊόντων αυτών που είναι η αντιστάθμιση των επενδυτικών κινδύνων.

Θα μπορούσε μάλιστα να συνδεθεί με φορολογικά κίνητρα ή αποδεδειγμένη χρήση των προϊόντων για λόγους αντιστάθμισης κινδύνου.

Τελικά, είναι υπεύθυνος ο Alan Greenspan σημαντικών παραλείψεων που οδήγησαν στην μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο;

Είναι ένας αμετανόητος ιεροκήρυκας του φιλελεύθερου τρόπου λειτουργίας των αγορών με τους μικρότερους ελεγκτικούς μηχανισμούς που διατυπώνει ένα χλιαρό mea culpa για την αγνόηση της μετατροπής των αγορών σε απέραντο καζίνο υπό το καθεστώς καθίσχυσης των αγορών των παραγώγων επί των υποκείμενων αγορών;

Δικαιούται να αποποιηθεί τις μεγάλες ευθύνες του και να υποδυθεί το ρόλο ενός σύγχρονου Οιδίποδα; Ενός δηλαδή «τραγικού ήρωα» με αγαθές μόνο προθέσεις που άθελά του λειτούργησε ως μερικός πατροκτόνος του χρηματοπιστωτικού συστήματος, επειδή πίστευε στην υπευθυνότητα των CEOs (Διευθύνοντες Σύμβουλοι) έναντι των αντισυμβαλλομένων τους και όχι στην προαγωγή του προσωπικού τους συμφέροντος σε μία εποχή που το αξιακό σύστημα αποθεώνει την ατομική σε σχέση με τη συλλογική δράση;

Η συνετή προσωπική ζωή του Alan Greenspan και η μη χρέωσή τους για αμετροεπή δραστηριότητα είναι πιθανό να οδηγήσουν τους ιστορικούς του μέλλοντος στην αθώωσή του από κατηγορίες σε σχέση με δόλια συμπεριφορά για τις παραλείψεις του στον τομέα της μη αποτελεσματικής εποπτείας των αγορών που όλοι σήμερα αναγνωρίζουν ότι συνέβαλε στην έκρηξη της κερδοσκοπίας.

Διαισθάνομαι, ωστόσο, ότι σε μελλοντικό χρόνο κάποιος θεατρικός συγγραφέας ή σεναριογράφος θα εκπονήσει ένα έργο με αφορμή την παρούσα κρίση. Εκεί ο Alan Greenspan θα έχει αναμφισβήτητα τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε ένα έργο ανάλογα εκείνου του Τόμ Στόπαρντ (Rock & Roll) που πέρυσι ανέβηκε στην Αθήνα.

Στο έργο εκείνο, ο πρωταγωνιστής είναι ένας εξέχων αριστερός φιλόσοφος, καθηγητής στο Κέμπριτζ και αμετανόητος υπερασπιστής του Σοβιετικού μοντέλου σε σχέση με την υλοποίηση του σοσιαλισμού. Κατηγορεί τους πρωτεργάτες της Άνοιξης της Πράγας ότι προκάλεσαν με τις μεταρρυθμίσεις τους άσκοπη αναστάτωση και ταυτόχρονα την οργή της Μόσχας. Και μόνο όταν πέφτει το τείχος του Βερολίνου το 1990 θα αντιληφθεί τις χρόνιες πλάνες του.

Κατά την ίδια έννοια η παρούσα χρηματοπιστωτική-οικονομική κρίση που ασφαλώς προσφέρει άφθονο υλικό για ενδιαφερόμενους συγγραφείς, κατέδειξε ότι ο αχαλίνωτος μηχανισμός λειτουργίας των αγορών που τόσο πιστά υπηρέτησε ο Alan Greenspan καταγγέλλοντας μάλιστα κάποτε την λειτουργία τους ως «παράλογη ευφορία», ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για όσα βιώνουμε σήμερα.

euro2day.gr