Διευρύνεται η κρίση στα ακίνητα

Διευρύνεται η κρίση στα ακίνητα


Τη διεύρυνση της κρίσης στα ακίνητα καταδεικνύει νέα σφυγμομέτρηση της StockWatch μεταξύ είκοσι επιχειρηματιών ανάπτυξης (developers) και κτηματομεσιτών, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη βδομάδα. Η κρίση που άρχισε να διαφαίνεται τους τελευταίους λίγους μήνες άρχισε να επεκτείνεται σε όλο το φάσμα της αγοράς, πέραν των τουριστικών και οικιστικών ακινήτων. Από την κρίση άρχισαν να επηρεάζονται τόσο οι τιμές των οικοπέδων όσο και οι αξίες των καταστημάτων και των γραφείων.

Η κρίση είναι ιδιαίτερα έντονη στα οικιστικά ακίνητα, όπου οι μειώσεις τιμών φθάνουν μέχρι και το 25% για διαμερίσματα και για οικίες. Ενώ στην προηγούμενη σφυγμομέτρηση της StockWatch, η κρίση φαινόταν να εστιάζεται στις τουριστικές περιοχές, στη νέα σφυγμομέτρηση διευρύνεται σε όλα ανεξαιρέτως τα οικιστικά ακίνητα που βρίσκονται στην αγορά.

Οι δεκαέξι από τους είκοσι επιχειρηματίες του κλάδου που ρωτήθηκαν για την εξέλιξη των τιμών στα οικιστικά ακίνητα, ανέφεραν ότι πέφτουν. Μόνο ένας «βλέπει» άνοδο των τιμών, ενώ τρεις βλέπουν κάποια σταθεροποίηση τους. Δύο από τους επιχειρηματίες του κλάδου, τόνισαν πως η τάση που παρατηρείται στα οικιστικά ακίνητα της Λεμεσού διαφέρει από τις άλλες πόλεις και επαρχίες λόγω της αύξησης του ενδιαφέροντος από Ρώσους επιχειρηματίες.

Οι είκοσι επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται σε όλες τις πόλεις της ελεύθερης Κύπρου. Η λίστα με τους ερωτηθέντες περιλαμβάνει επιχειρήσεις ποικίλων μεγεθών, περιλαμβανομένων και των πολύ μεγάλων.

Η πτώση τιμών, όμως, άρχισε να διευρύνεται πέραν του κλάδου οικιστικών ακινήτων. Οι πλείστοι από τους ερωτηθέντες μας ανέφεραν ότι υποχωρούν και οι τιμές των καταστημάτων και των γραφείων, ενώ αρκετοί βλέπουν να υπάρχει πτώση τιμών και στα οικόπεδα και χωράφια. Στην προηγούμενη σφυγμομέτρηση της StockWatch, κανένας από τους ερωτηθέντες δεν έβλεπε πτώση σε αυτού του είδους τα ακίνητα. Σχεδόν όλοι έβλεπαν τις τιμές στα οικόπεδα και στα εμπορικά ακίνητα να μένουν σταθερές.

Χαρακτηριστικές της κατάστασης που διαμορφώνεται στην αγορά ήταν οι απαντήσεις των επιχειρηματιών του κλάδου. Ένας ανέφερε ότι «παρέλαβε από την αρχή του έτους πολυκατοικία με 23 διαμερίσματα στη Λάρνακα και δεν πούλησε ούτε ένα». Άλλοι δύο, φανερά απογοητευμένοι, δήλωσαν ότι τον τελευταίο χρόνο δεν πούλησαν ούτε ένα ακίνητο.

Ένας από τους developers που περιλήφθηκαν στη σφυγμομέτρηση ανέφερε: «Η εταιρεία έχει ένα καινούργιο διαμέρισμα στον Πρωταρά 90 τετραγωνικών, αξίας £100 χιλ. Το βάλαμε προς πώληση για £90 χιλ. και δεν πουλιέται. Το κατεβάσαμε στις £85 χιλ., το ίδιο. Τελικά θα αναγκαστούμε να ρίξουμε ακόμη πιο κάτω την τιμή προκειμένου να το πουλήσουμε».

Κτηματομεσίτης από την επαρχία Λάρνακας σημείωσε πως η κρίση δεν αφορά μόνο τα οικιστικά ακίνητα, αλλά και τα οικόπεδα. «Πουλούσαμε ένα οικόπεδο στο Αλεθρικό πριν 5 μήνες για £120 χιλ. Σήμερα αναγκαστήκαμε να το δώσουμε £90 χιλ.».

«Περνούμε μια μεγάλη κρίση και δεν υπάρχουν συναισθηματισμοί», συμπλήρωσε άλλος developer. «Ο καθένας θα ρίξει την τιμή, είτε πρόκειται για γη, είτε πρόκειται για σπίτι ή διαμέρισμα, γραφείο ή κατάστημα αρκεί να πουλήσει και να σώσει την επιχείρηση του».

«Η αγορά κινείται με τέτοιο τρόπο ώστε να διορθώσει τις πλασματικές τιμές των ακινήτων οι οποίες κατά την περίοδο του 2005 – 2007 σημείωσαν ρεκόρ αυξήσεων εκτοξεύοντας τις τιμές μέχρι και 40 – 80% πιο πάνω από τις πραγματικές τιμές», είπε άλλος.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα επίσημα στοιχεία που δημοσιεύει η Κεντρική Τράπεζα, οι τιμές των οικιστικών ακινήτων αυξήθηκαν με ρυθμό 15% το 2007, σε σχέση με 10% το 2006, 12% το 2005, 20% το 2004 και 8% το 2003. Για το 2008, δεν υπάρχουν προς το παρόν επίσημα στοιχεία. Τα στοιχεία της ΚΤ, όμως, αφορούν όλα τα ακίνητα, ενώ οι επιχειρηματίες που έλαβαν μέρος στη σφυγμομέτρηση, αναφέρονται σε ακίνητα που βρίσκονται στην αγορά για πώληση.

«Ήρθε η ώρα που θα πρέπει να πούμε τα πράγματα με το όνομα τους», πρόσθεσε σε έντονο ύφος ένας από τους ερωτηθέντες. «Είναι δυνατόν πριν 2 περίπου χρόνια να πουλούσαμε ένα οικόπεδο £50 χιλ. και σήμερα να ζητούμε £200-250 χιλ.; Πως είναι δυνατόν με τέτοιες τιμές να αναμένουμε να μην έρθει κρίση;», διερωτήθηκε.

Αρκετοί από τους ερωτηθέντες κάνουν λόγω για κραχ στην κτηματαγορά, με δυσανάλογη αύξηση της προσφοράς ακινήτων, ανεργία στον κλάδο και ανεπανόρθωτη ζημιά στην οικονομία. Λόγω της κατάστασης που επικρατεί, ιδίως με την υπερπροσφορά ακινήτων, μερίδα επιχειρηματιών άρχισε να περιορίζει τις αναπτύξεις: «Είμαστε πολύ συγκρατημένοι, πλέον. Κτίζουμε πολύ πιο λίγα διαμερίσματα και κατοικίες ώστε να μη δημιουργήσουμε stock και να αποφύγουμε την πίεση των τραπεζών».

«Αναμένουμε το 2009 να χειροτερεύσει η κατάσταση γι’ αυτό αρκετοί επιχειρηματίες άρχισαν ήδη να μειώνουν το προσωπικό τους», ανέφερε άλλος developer. «Σίγουρα θα δημιουργηθεί πρόβλημα ανεργίας εάν συνεχιστεί η ίδια κατάσταση», υπέδειξε. Αρκετοί από τους συνομιλητές μας έκαναν επίσης λόγο για «ένα σημαντικό αριθμό επιχειρηματιών που μπήκαν στο επάγγελμα χωρίς να είναι επαγγελματίες ή να στηρίζουν τις δραστηριότητες τους σε γερή βάση με αποτέλεσμα σήμερα να αναγκαστούν να πωλούν πολύ φτηνά για να πληρώσουν τα χρέη τους και να μην πάνε φυλακή».

Ακόμη και η συνεργασία των developers με των μεσιτών έχει επηρεασθεί από την όλη κατάσταση. Κάποιοι developers λένε πως προχωρούν χωρίς μεσίτες αφαιρώντας τη μεσιτεία από την τιμή. Οι κτηματομεσίτες έχουν άλλη εντύπωση: «Δεν έμεινε πόρτα κτηματομεσιτικού γραφείου που να μην την κτυπούνε οι developers υποσχόμενοι 10-15% επιπλέον προμήθεια για να τους πουλήσουμε. Όταν πουλούσαν δεν μας είχαν ανάγκη, τώρα μας παρακαλούν», κατέληξε ένας από τους κτηματομεσίτες.

STOCKWATCH.COM.CY